အနည်းစုရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ သို့မဟုတ် အနည်းစုအစုရှယ်ယာရှင်များအား အကာအကွယ်ပေးခြင်း

၄ ဇန်ဝါရီ

အစုရှယ်ယာရှင်နှင့် ဒါရိုက်တာ ဘာတွေကွဲပြားသလဲ

ကုမ္ပဏီတစ်ခုတွင် အစုရှယ်ယာရှင်နှင့် ဒါရိုက်တာဟူသော လူပုဂ္ဂိုလ်နှစ်ယောက်ရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အစုရှယ်ယာရှင်သည် ရံဖန်ရံခါ လူပုဂ္ဂိုလ်မဟုတ်ဘဲ အခြားကုမ္ပဏီတစ်ခု ဒါမှမဟုတ် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်နိုင်ပါသေးတယ်။ ဤဆောင်းပါးမှာတော့ အစုရှယ်ယာရှင်များနှင့်ပတ်သက်သော အခွင့်အရေး၊ အကာအကွယ်များကို အဓိကရှင်းလင်းတင်ပြလိုရင်း ဖြစ်ပါတယ်။

ကုမ္ပဏီမှာ ဘာကြောင့် လူပုဂ္ဂိုလ်နှစ်ယောက် ရှိနိုင်တာလဲ၊ တစ်ယောက်တည်းနှင့် ကုမ္ပဏီတစ်ခုတည်ထောင်ပြီး အလုပ်လုပ်ရင် မရနိုင်ဘူးလားဟု မေးစရာရှိပါတယ်။ လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်(ဒါရိုက်တာ)၊ အစုရှယ်ယာ တစ်စုဖြင့် မှတ်ပုံတင်နိုင်သည့် အခွင့်အရေးဟာ ယခုမှ စတင်ကျင့်သုံးတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံကုမ္ပဏီများဥပဒေ ၂၀၁၇ က ခွင့်ပြုထားတဲ့ အခွင့်အရေးတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ ယခင်က ကုမ္ပဏီတစ်ခုမှတ်ပုံတင်ချင်ရင် အစုရှယ်ယာ နှစ်စုနှင့်ဒါရိုက်တာ နှစ်ဦးဆိုသော သတ်မှတ်ချက်ကိုလိုက်နာပြီး မှတ်ပုံတင်ရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ မည်သို့ဆိုစေ အစုရှယ်ယာကိုပိုင်ဆိုင်သော လူပုဂ္ဂိုလ်နှင့် စီမံခန့်ခွဲမှုကိုတာဝန်ယူသော လူပုဂ္ဂိုလ်ဆိုတဲ့ နှစ်ဦးကို ဆိုလိုရင်းဖြစ်ပါတယ်။

ဒါရိုက်တာဆိုတာ

အလွန်ရင်းနှီးသောစကားလုံးဖြစ်ပါတယ်။ ဘာသာပြန်ဖို့တောင် ခက်ခဲပါတယ်။ မူရင်းအတိုင်း ဒါရိုက်တာလို့ပဲ လူတိုင်းအပြောများကြပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အုပ်ချုပ်မှုဒါရိုက်တာ (Managing Director) ဆိုပြီး ထပ်မံအမွှမ်းတင်ကြပြန်ပါတယ်။ မည်သည့်ဒါရိုက်တာဖြစ်ပါစေ ကုမ္ပဏီ၏ နေ့စဉ်စီမံခန့်ခွဲမှုလုပ်ငန်းများအတွက်သာ တာဝန်ရှိတယ်လို့ မှတ်ယူရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်က အစုရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်တဲ့အခြေအနေကို နောက်တစ်ပိုင်း စဉ်းစားပါမယ်။ ဒါရိုက်တာတာဝန်ကို ထမ်းဆောင်တဲ့အခါမှာ ကုမ္ပဏီဥပဒေနှင့်ကုမ္ပဏီဖွဲ့စည်းပုံစည်းမျဉ်းပါ ဖော်ပြချက်များကို လိုက်နာဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အလွတ်သဘောပြောရလျှင် အစုရှယ်ယာရှင်က ထည့်ဝင်ထားတဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကိုကိုင်တွယ်ပြီး ကုမ္ပဏီ၏စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကို လည်ပတ်လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ အခွင့်အရေးတော့ရှိနေပြီး ယင်းနှင့်အတူရှိနေသော တာဝန်ကို ဒါရိုက်တာဆိုသောပုဂ္ဂိုလ်က ယူရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါရိုက်တာတစ်ဦး၏ ထိုက်သင့်သော လုံ့လ

ဒါရိုက်တာတစ်ဦးဟာ ကုမ္ပဏီလုပ်ငန်းမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်တဲ့အခါ ထိုက်သင့်တဲ့ဂရုပြုမှုနှင့် လုံ့လ၊ ဝီရိယရှိရပါမယ်။ ဒါ့အပြင် ဒါရိုက်တာတစ်ဦး၏ ဆောင်ရွက်ချက်အားလုံးဟာ ကုမ္ပဏီအကျိုးစီးပွားကို ဦးတည်ဆောင်ရွက်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ ဘာကိုဆိုလိုပါသလဲ။

အစုရှယ်ယာရှင်က ကုမ္ပဏီအတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပြုတယ်ဆိုတာ၊ ဒါမှမဟုတ် အစုရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်တယ်ဆိုတာ ကုမ္ပဏီမှရမယ့် အကျိုးအမြတ်ကိုမျှော်ကိုးပြီး မိမိ၏ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကို ထည့်ဝင်ထားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ယင်းကိုမည်သူမျှ အချည်းနှီးအဖြစ်မခံနိုင်ပါ။ အစုရှယ်ယာရှင်အတွက်မူ ထိုက်သင့်သောအကျိုးအမြတ်ရရှိရေးမှာ အဓိကဖြစ်ပါတယ်။ ထိုရင်းနှီးငွေကို အသုံးပြုဖို့အတွက် ဒါရိုက်တာအပေါ် ပုံအပ်ထားရပါတယ်။ အဲဒီနောက် ဒါရိုက်တာအပေါ်မှာ လိုအပ်သောထိန်းချုပ်မှုများ၊ စည်းမျဉ်းများချမှတ်ထားပြီး ထိန်းကျောင်းကြခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ဒါရိုက်တာက ကုမ္ပဏီအပေါ်ထိုက်သင့်သော စီမံအုပ်ချုပ်မှုများဖြင့် ဆောင်ရွက်ရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒါရိုက်တာက မိမိအခွင့်အရေးများကို အလွန်အကျွံသုံးစွဲပြီး တရားမဝင်သော ဆောင်ရွက်ချက်များ ဆက်စပ်လာပါက မိမိအပေါ် အန္တရာယ်တစ်စုံတစ်ရာ ကျရောက်လာမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ အစုရှယ်ယာရှင်ရဲ့ အခွင့်အရေးများအတွက် အကာအကွယ်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုဆိုရင် ဒါရိုက်တာရဲ့အခွင့်အရေးက ဘာပါလဲ။

ဒါရိုက်တာတစ်ဦးဟာ ကုမ္ပဏီအတွက် ၎င်း၏လုပ်အား ဒါမှမဟုတ် မှန်ကန်သောအားထုတ်မှုတစ်ခုအတွက် ထိုက်သင့်သောလစာနှင့် အခွင့်အရေးရရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ ကုမ္ပဏီအတွက် ထိုက်သင့်သောအကြံဉာဏ်နှင့် စီမံအုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာ ဆောင်ရွက်မှုများလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ လစာ၊ စရိတ်စကနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အခွင့်အရေးတစ်ခုကို ရယူနိုင်ပါတယ်။ အစုရှယ်ယာရှင်ဘက်က ကြည့်ရင်လည်း ကုမ္ပဏီကို တကယ်ပဲစီမံအုပ်ချုပ်နိုင်ပြီး ကုမ္ပဏီအကျိုးစီးပွားကို ဆောင်ရွက်နိုင်မယ်ဆို သင့်တော်တဲ့လစာပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါရိုက်တာအတွက် သတိချပ်သင့်သောအရာများ

သတိချပ်ရမယ့်ကိစ္စကတော့ ဒါရိုက်တာတာဝန်ထမ်းဆောင်ရာမှာ လွယ်လွယ်ကူကူ မစဉ်းစားသင့်တာပါပဲ။ ဥပဒေအရ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်တာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အရေးယူခံရတာပဲဖြစ်ဖြစ် ဒါရိုက်တာကိုပဲအရေးယူမှာပါ။ ကုမ္ပဏီဥပဒေကိုကြည့်ရင် ဒဏ်ကြေးတွေအများစုဟာ ဒါရိုက်တာပေါ်မှာ ချမှတ်တာဖြစ်ပါတယ်။ လက်တွေ့မှာ ဒါရိုက်တာက ကိုယ့်အိတ်ထဲကစိုက်ပြီး လျော်ရမှာပါ။ ဥပမာ ပြောရရင် ကုမ္ပဏီဒါရိုက်တာတစ်ယောက်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရခြင်းဟာ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရဲ့ အကြီးအကဲတာဝန်နှင့်တူပါတယ်။ တစ်ချက်မှားပါက မိမိတာဝန်ပင်ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ဥပဒေအရ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများလည်း ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ တရားစွဲဆိုမှုအပေါ်မူတည်၍ လျော်ကြေးပေးရမည့် တာဝန်ရှိပါတယ်။

ကုမ္ပဏီဖျက်သိမ်းခြင်းနှင့်ဆိုင်တဲ့ ကိစ္စရပ်များမှာ မတော်ပါက ထောင်ပင်ကျနိုင်ပါတယ်။ မြန်မာမှုနယ်ပယ်တွင် ဒီလောက်အန္တရာယ်များသော ရာထူးနေရာအတွက် ရံဖန်ရံခါ အငြင်းပွားငြင်းခုန်နေကြပါတယ်။ သူတို့၏ ပြောကြားမှုအရ မိမိအကျိုးစီးပွားကိုထိခိုက်၍ဟု မှတ်ယူနိုင်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာတော့ ဒါရိုက်တာတစ်ဦးဟာ အစုရှယ်ယာပိုင်ဆိုင်နေသည့် အခြေအနေဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အစုရှယ်ယာမပိုင်ဆိုင်ပါဘဲ ဒါရိုက်တာရာထူးအတွက် ငြင်းခုန်နေလျှင်တော့ မျက်ကန်းတစ္ဆေမကြောက်သည့်ကိန်း ဖြစ်နေပါလိမ့်မယ်။

အစုရှယ်ယာရှင်ဆိုတာ

လွယ်လွယ်ပြောရင်တော့ ကုမ္ပဏီပိုင်ရှင်၊ သူဌေးပါ။ ကုမ္ပဏီ၏အကျိုး အမြတ်ကို ခွဲဝေရရှိဖို့ကလွဲ၍ ကုမ္ပဏီတွင် မည့်သည့်တာဝန်မျှမရှိပါ။ ကုမ္ပဏီဥပဒေအရ ပေးရန်တာဝန်ကိုလည်း အကန့်အသတ်ပေးထား (Limited Liability) ပါသေးတယ်။ သူ့ရဲ့အစုရှယ်ယာဆိုင်ရာအခွင့်အရေးများ ဆုံးရှုံးမသွားအောင်လည်း အကာအကွယ်တွေ ပေးထားပါသေးတယ်။ သူများ နိုင်ငံက ကုမ္ပဏီသူဌေးဆိုတာ အဲဒီအခွင့်အရေးတွေကိုယူပြီး ဒါရိုက်တာတွေကိုတာဝန်ပေးတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးတွေပါ။ အစုရှယ်ယာရှင်က ဘာစဉ်းစားလဲဆိုတော့ ဘယ်လိုအရည်အချင်းရှိတဲ့ ဒါရိုက်တာကိုခန့်ပြီး ကုမ္ပဏီက ဘယ်လောက်အကျိုးအမြတ်ရမလဲဆိုတာပဲ စဉ်းစားတာပါ။

မည်သည့်ဒါရိုက်တာဖြစ်ပါစေ ဒါရိုက်တာဆိုသော ပုဂ္ဂိုလ်များကို အစုရှယ်ယာရှင်က ခန့်အပ်နိုင်ပါတယ်။ ဖယ်ရှားနိုင်ပါတယ်။ ဒါဟာ အစုရှယ်ယာရှင်အတွက် ပဓာဏကျသော အခွင့်အရေးတစ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ သို့သော် ရံဖန်ရံခါ အဆိုပါ ဒါရိုက်တာများဟာ မိမိဆန္ဒအလျောက် နုတ်ထွက်ခြင်းများလည်း ရှိနိုင်သေးပါတယ်။ နောင်တွင် အလျဉ်းသင့်ပါက ဒါရိုက်တာတစ်ယောက်သည် မိမိဆန္ဒအလျောက် နုတ်ထွက်ပြီးနောက် အကျိုးဆက်များကိုထပ်မံတင်ပြပေးပါမယ်။

ဒါရိုက်တာကို ခန့်အပ်တာဝန်ပေးခြင်း

အစုရှယ်ယာရှင်၏ သာမန်ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုဖြင့် ဒါရိုက်တာကိုခန့်အပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါရိုက်တာရာထူး ဖယ်ရှားနိုင်ပါတယ်။ သာမန်ဆုံးဖြတ်ချက်ဆိုတာ ၅၀ ရာခိ်ုင်နှုန်းကျော် မဲပေးခွင့်နဲ့ ဆုံးဖြတ်တာပါ။ ကုမ္ပဏီဥပဒေ အသစ်အရ အစုရှယ်ယာရှင်က စာနဲ့ရေးပြီး လက်မှတ်ရေးထိုးလိုက်ရင် ဆုံးဖြတ်ချက်ပြီးပါပြီ။ အစည်းအဝေးတောင် ခေါ်စရာမလိုတဲ့ အခြေအနေပါ။ အစည်းအဝေးဆိုတာကလည်း အခုဥပဒေအရ အခြားနည်းလမ်းတွေနဲ့လည်း လုပ်လို့ရပါသေးတယ်။ အစုရှယ်ယာရှင်အချင်းချင်း တယ်လီဖုန်းဆက်ပြီး သဘောတူတာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ Group Chat လုပ်ပြီး သဘောတူတာပဲဖြစ်ဖြစ် မျက်နှာစုံညီအစည်းအဝေးကျင်းပသလိုပဲ အထမြောက်ပါတယ်။ အဲဒီလောက်အထိ အစုရှယ်ယာရှင်မှာ အခွင့်အရေးတွေရပါတယ်။

အစုရှယ်ယာရှင်များအခွင့်အရေးအတွက် အကာအကွယ်

အစုရှယ်ယာရှင်က ကုမ္ပဏီရုံးမှာမှမရှိတာ၊ ဒါရိုက်တာ လုပ်ချင်တာလုပ်တာ ဘယ်လိုသိနိုင်မှာလဲ၊ ထိုကဲ့သို့ထင်လျှင် မှားပါလိမ့်မယ်။

ကုမ္ပဏီရဲ့ နှစ်ပတ်လည် အစည်းအဝေးရှင်းတမ်းတွေ အတည်ပြုတာကို အစုရှယ်ယာရှင်တွေက အတည်ပြုရမှာပါ။ ဒါရိုက်တာက မည်မျှပင် ကုမ္ပဏီဆိုင်ရာစာရင်းများ ပြင်ဆင်ထားစေကာမူ အစုရှယ်ယာရှင်များက သူတို့ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ စာရင်းစစ်ကိုခန့်ထားပြီး စစ်နိုင်တဲ့အခွင့်အရေးတွေ ရှိပါတယ်။ ကုမ္ပဏီမှာ စာရင်းစစ်ဆိုတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေခန့်တာ အစုရှယ်ယာရှင်ရဲ့အတည်ပြုချက်နဲ့ ခန့်ထားရမှာဖြစ်ပါတယ်။

အခုအွန်လိုင်းမှတ်ပုံတင်စနစ်ဆိုတော့ ကုမ္ပဏီစာရင်းထဲက အစုရှယ်ယာရှင်ကိုထုတ်လိုက်ပြီး ဒါရိုက်တာက အပိုင်စီးလိုက်ရင် ပြီးတာပဲမဟုတ်လား။ ကုမ္ပဏီဥပဒေအရ ဒါရိုက်တာတစ်ဦး ဒါမှမဟုတ် ဒါရိုက်တာအဖွဲ့ရဲ့ ထိုကဲ့သို့လုပ်ရပ်မျိုးဟာ တရားမဝင်သောလုပ်ရပ်ဖြစ်ပါတယ်။ အစုရှယ်ယာရှင်ကသိ၍ တရားရုံးတွင် အမှုဖွင့်မည့်နေ့မှစ၍ ထိုဒါရိုက်တာအတွက်အရေးယူခံရမည့်နေ့ စတင်ပြီဟုမှတ်ယူရမှာပါ။

ကုမ္ပဏီတည်ထောင်၍ စီးပွားရေးလုပ်ခြင်း

ဥပဒေနှင့်အညီ ကုမ္ပဏီတစ်ခု တည်ထောင်ပြီးချိန်မှစ၍ အစုရှယ်ယာရှင်အတွက် ဖော်ပြခဲ့ပြီးသော အကာအကွယ်များ၊ အခွင့်အရေးများရှိနေပါတယ်။ ဒါရိုက်တာများအတွက်လည်း ဆိုခဲ့ပြီးသောတာဝန်ရှိမှုများကို သတိချပ်ရန်လိုပါတယ်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရန် ရည်ရွယ်တည်ထောင်ထားသော ကုမ္ပဏီတွင် မလိုလားအပ်သော ပြဿနာများ၊ အငြင်းပွားမှုများ ရှောင်ရှားနိုင်ရန် ကုမ္ပဏီဥပဒေပါပြဋ္ဌာန်းချက်များကို သိရှိအောင်လုပ်ပြီး လိုက်နာရန်လိုအပ်ပါကြောင်း တိုက်တွန်းလိုက်ရပါတယ်။ ။

မောင်ဋီကာ