ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့် ချိုးဖောက်မှုများတွင် ယာယီတားဝရမ်း၊ ထာဝရတားဝရမ်းနှင့် ယာယီအရေးယူ ဆောင်ရွက်သည့် အမိန့်ချမှတ်ခြင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်များ

 

 

ဦးကျော်ကျော်(တရားရေး)

 

မူပိုင်ခွင့်အကာအကွယ်ပေးသည့် စနစ်တစ်ရပ် ကျင့်သုံးဆောင်ရွက်နိုင်ခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတော်၏စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေး၊ နိုင်ငံခြားရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုများတိုးတက်လာစေရေး၊ အဆင့်မြင့်နည်းပညာများ လွှဲပြောင်းရယူနိုင်ခြင်းဖြင့် ကုန်ထုတ်လုပ်မှုနှင့် စီးပွားရေးကဏ္ဍများ မြင့်မားတိုးတက်လာစေရေးတို့ကို   အထောက်အကူ ဖြစ်စေနိုင်မည့်အပြင် စွန့်ဦးတီထွင်သူများ၊ ဖန်တီးသူများ၊ ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းရှင်များစသည့် မူပိုင်ခွင့် ပိုင်ရှင်များ၏ မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာအခွင့်အရေးများကို ဥပဒေနှင့်အညီ ရရှိခံစားစေနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။

 

၂၀၁၉ ခုနှစ်ကတည်းက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သည့် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေ(၄)ရပ်အနက် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေကို ယခုအခါ စတင်အကောင် အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်နေပြီ ဖြစ်သည်။

 

နိုင်ငံတော်၏လူမှုစီးပွားဘဝဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန် အထောက်အပံ့ဖြစ်စေနိုင်ပြီး ပြည်သူအများ၏ တီထွင်ဖန်တီး နိုင်စွမ်းကို အားပေးမြှင့်တင်စေနိုင်မည့်  မူပိုင်ခွင့်စနစ်တစ်ရပ် အကောင်အထည်ဖော်ရန်အတွက် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်များ၊ တရား စီရင်ထုံးများကို သိရှိနားလည်ထားမှသာလျှင်-

 

(က)     အမှတ်တံဆိပ်ကို အကာအကွယ်ပေးခြင်းအားဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး လုပ်ငန်းများ ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရန်၊

( ခ )     အမှတ်တံဆိပ်ပိုင်ရှင်နှင့်    အခွင့်အရေးရရှိသူတို့၏   အကျိုး စီးပွားကို အကာအကွယ်ပေးနိုင်ရန်၊

( ဂ )     အမှတ်တံဆိပ်တုပမှုနှင့်  ကုန်ပစ္စည်းအတုများ ဈေးကွက်သို့ ဝင်ရောက်လာမှုကို  ဟန့်တားနိုင်ခြင်းအားဖြင့် မျှတသော ဈေးကွက်ယှဉ်ပြိုင်မှုစနစ်ကို  တည်ဆောက်ရန်နှင့်  အများပြည်သူအတွက် ဘေးကင်းလုံခြုံသော ပတ်ဝန်းကျင် တစ်ရပ်ကို ဖန်တီးနိုင်ရန်၊

(ဃ)           ဒေသဆိုင်ရာအညွှန်းကို အကာအကွယ်ပေးခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတော်မှထွက်ရှိသော ဒေသထုတ်ကုန်များ၏ အရည် အသွေးများကို မြှင့်တင်နိုင်ရန်နှင့် နိုင်ငံတကာဈေးကွက်သို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်နိုင်ခြင်းဖြင့် ဒေသတွင်းရှိ ပြည်သူများ ၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ပိုမိုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာစေရန် ဟူသောကုန်အမှတ်တံဆိပ် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပါ ရည်ရွယ်ချက်များကို အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။

 

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်နှင့် ဥပဒေပါစကားရပ်များကို ဦးစွာ ဖော်ပြရပါလျှင် -

 

မူပိုင်ခွင့်(Intellectual Property Rights) ဆိုသည်မှာ ကိုယ်ပိုင် အသိဉာဏ်ဖြင့်ပြုလုပ်သော တီထွင်ဖန်တီးမှုများကို အကာအကွယ်ပေး ရန် ဥပဒေအရပေးအပ်သည့်အခွင့်အရေးကိုဆိုသည်။ ယင်းစကားရပ်တွင် စာပေနှင့် အနုပညာမူပိုင်ခွင့်၊ တီထွင်မှုမူပိုင်ခွင့်၊ စက်မှုဒီဇိုင်း မူပိုင်ခွင့်၊ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်နှင့် အခြားသောမူပိုင်ခွင့် အမျိုး အစားများလည်းပါဝင်သည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂(ဈ))

 

အမှတ်တံဆိပ် ဆိုသည်မှာ ကုန်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတစ်ခုကို အခြားသောကုန်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများနှင့် ခွဲခြားသိရှိစေနိုင်သော ကိုယ်ပိုင်အမည်နာမများ၊ အက္ခရာများ၊ ကိန်းဂဏန်းများ၊ ပုံဖော်ထားသောအစိတ်အပိုင်းများ၊ အရောင်အသွေးပေါင်းစပ်မှုတို့အပါအဝင် မျက်စိဖြင့် မြင်တွေ့နိုင်သော အမှတ်အသား တစ်ခုခုကိုသော်လည်းကောင်း၊ ယင်းအမှတ်အသား တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ပေါင်းစပ်ထားသည့် အမှတ်အသားတစ်ခုခုကိုသော် လည်းကောင်းဆိုသည်။ ယင်းစကားရပ်တွင် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်၊ ဝန်ဆောင်မှုအမှတ်တံဆိပ်၊ စုပေါင်းပိုင်အမှတ်တံဆိပ်နှင့် အသိအမှတ် ပြုအမှတ်တံဆိပ်တို့လည်းပါဝင်သည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပုဒ်မ ၂(ည))

 

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဆိုသည်မှာ ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရာတွင် လုပ်ငန်းတစ်ခု၏ ကုန်ပစ္စည်းများကို အခြားသောလုပ်ငန်းများ၏ ကုန်ပစ္စည်းများမှ ခွဲခြားသိရှိစေနိုင်သော အမှတ်တံဆိပ် တစ်ခုခုကိုဆိုသည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပုဒ်မ ၂(ဋ))

 

ဝန်ဆောင်မှုအမှတ်တံဆိပ် ဆိုသည်မှာ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ရာတွင် လုပ်ငန်းတစ်ခု၏ ဝန်ဆောင်မှုများကို အခြားသော လုပ်ငန်းများ၏ ဝန်ဆောင်မှုများမှ ခွဲခြားသိရှိစေနိုင်သော အမှတ်တံဆိပ်တစ်ခုခုကိုဆိုသည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂(ဌ))

 

စုပေါင်းပိုင်အမှတ်တံဆိပ်ဆိုသည်မှာ စက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များ၊ ထုတ်လုပ်သူများ သို့မဟုတ် ကုန်သည်များဖြင့် စုစည်းထားသော အဖွဲ့အစည်း၊ အသင်းအဖွဲ့ သို့မဟုတ် လူမှုစီးပွားရေးအဖွဲ့အစည်းများ သို့မဟုတ် သမဝါယမအသင်းကဲ့သို့ စုပေါင်းဖွဲ့စည်းထားသော အဖွဲ့အစည်းကပိုင်ဆိုင်သည့် အမှတ်တံဆိပ်တစ်ခုခုကိုဆိုသည်။ ယင်း စကားရပ်တွင် အဆိုပါအဖွဲ့အစည်း၏ အဖွဲ့ဝင်များပိုင်ဆိုင်သည့် ကုန်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများကို အခြားသောကုန်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုများမှ ခွဲခြားသိရှိစေနိုင်သော အမှတ်တံဆိပ်လည်းပါဝင်သည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့် ဥပဒေပုဒ်မ ၂(ဍ))

 

အသိအမှတ်ပြုအမှတ်တံဆိပ် ဆိုသည်မှာ အမှတ်တံဆိပ်တစ်ခု၏ ကုန်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ဝန်ဆောင်မှု၏ မူရင်းဒေသ၊ အရည်အသွေး၊ အမျိုးအစားနှင့် အခြားထူးခြားသော အချက်အလက်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အမှတ်တံဆိပ်ပိုင်ရှင်က ယင်း၏ ထိန်းချုပ်မှုဖြင့် အသုံးပြုခွင့်ရှိကြောင်း အသိအမှတ်ပြုသည့် အမှတ်တံဆိပ်တစ်ခုခုကိုဆိုသည်။ (ကုန်အမှတ် တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပုဒ်မ ၂(ဎ))

 

ဒေသဆိုင်ရာအညွှန်း ဆိုသည်မှာ မူရင်းဒေသကို အထူးဖော်ညွှန်း သော အရည်အသွေး၊ ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှု သို့မဟုတ် အခြားထူးခြား သော ဝိသေသလက္ခဏာများပါရှိသည့် ကုန်ပစ္စည်းထွက်ရှိရာနိုင်ငံ၊ နယ်မြေ သို့မဟုတ် ဒေသမှ မူလထွက်ရှိသော ကုန်ပစ္စည်းဖြစ်ကြောင်း ညွှန်းပြချက်တစ်ခုခုကိုဆိုသည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့် ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂(ဏ))

 

ကျော်ကြားသောအမှတ်တံဆိပ် ဆိုသည်မှာ သတ်မှတ်ထားသော စံနှင့်အညီ နိုင်ငံတော်တွင် လူသိများပြီး ကျော်ကြားသောအမှတ်တံဆိပ် တစ်ခုခုကိုဆိုသည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပုဒ်မ ၂(တ))

 

ကုန်သွယ်မှုအမည် ဆိုသည်မှာ ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းတစ်ရပ်နှင့်တစ်ရပ် ခွဲခြားသိရှိနိုင်ရန်ဖော်ပြသော အမည် သို့မဟုတ် သတ်မှတ်ချက်ကိုဆိုသည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပုဒ်မ ၂(ထ))

 

အမှတ်တံဆိပ်ပိုင်ရှင် ဆိုသည်မှာ ဦးစီးဌာန၏ မှတ်ပုံတင်စာရင်းတွင် မှတ်ပုံတင်အမှတ် တံဆိပ်ပိုင်ရှင်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုမှတ်တမ်း တင်ခြင်းခံရသည့်ပုဂ္ဂိုလ် သို့မဟုတ် တရားဝင်ဖွဲ့စည်းထားသော အဖွဲ့အစည်းကို ဆိုသည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပုဒ်မ ၂(ဒ))

 

အခွင့်အရေးရရှိသူ ဆိုသည်မှာ အမှတ်တံဆိပ်ပိုင်ရှင်၊ ကျော်ကြားသောအမှတ်တံဆိပ်ပိုင်ရှင်၊ ဒေသဆိုင်ရာ အညွှန်းပိုင်ရှင်၊ ကုန်သွယ်မှု အမည်ပိုင်ရှင်၊ မှတ်ပုံတင်ထားသော အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာအခွင့်အရေးကိုလွှဲပြောင်းပေးခြင်းခံရသူ သို့မဟုတ် ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် လုပ်ကိုင်ခွင့်ပေးခြင်းခံရသူအဖြစ် မှတ်ပုံတင်ထားသော အမှတ်တံဆိပ် မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးရရှိသည့် လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးဦး သို့မဟုတ် တရားဝင်ဖွဲ့စည်းထားသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုခုကိုဆိုသည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပုဒ်မ ၂(ဓ))

 

အသုံးပြုခြင်းဖြင့် တံဆိပ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပိုင်ဆိုင်ခွင့်(သို့မဟုတ်)အခွင့်အရေးရရှိခြင်း

 

တစ်ဦးတစ်ယောက်သောသူ၏ ထုတ်လုပ်သော ကုန်စည်ဖြစ်ကြောင်းကိုသော်လည်းကောင်း၊ အရောင်းအဝယ် ကုန်စည်ဖြစ်ကြောင်းကိုသော်လည်းကောင်း၊ ဖော်ပြရန်အသုံးပြုသော အမှတ်အသားကို ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဟုခေါ်သည်။ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဟူသည် ဈေးကွက်တွင် ရောင်းချသောကုန်စည်များကို အခြားအလားတူ ကုန်စည်များနှင့် ခွဲခြားနိုင်ရန်လည်းကောင်း၊ တစ်ဦးတစ်ယောက်သော ပိုင်ရှင်နှင့် ဆက်စပ်မိစေရန် သို့မဟုတ် ကုန်စည်များအပေါ်တွင် ကပ်ထားသော သင်္ကေတ၊ အမှတ်တံဆိပ် (brand)၊ ခေါင်းစီး (Leading) အစရှိသည်များ၊ ၎င်းတို့အား စုပေါင်းထားချက်များ ပါဝင်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချက်မရှိပေ။ သို့ရာတွင် အသုံးပြုခြင်းဖြင့် တံဆိပ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပိုင်ဆိုင်ခွင့် (သို့မဟုတ်) အခွင့်အရေးရရှိနိုင်သည်။ ( ဦးကျော်နှင့် ဦးဘအေး၊ ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံး၊ စာ-၁၈၇)

 

ကုန်အမှတ်တံဆိပ် အတုပြုလုပ်ခြင်း

 

တရားလိုတို့သည် တောင်ကြီးမောက်မယ်ဘူး ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်မှစ၍ အသုံးပြုခဲ့သဖြင့် ထိုကုန်အမှတ်တံဆိပ်နှင့် စပ်လျဉ်း၍ မူပိုင်ခွင့်ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်မှစ၍ ရရှိနိုင်သည်ဟုဆိုနိုင်သည်။ ထို့ကြောင့် တရားပြိုင်သည် တောင်ကြီးမောက်မယ် ကုန်အမှတ်တံဆိပ် ကိုထုတ်၍ ရောင်းချခွင့်မရှိပေ။ အတုပြုလုပ်သည်ဆိုရာတွင် အရာဝတ္ထု၏ ပုံသဏ္ဌာန်ထပ်တူထပ်မျှ တူရန်မလိုပေ။ မှားလောက်အောင် ဆင်တူယိုးမှားဖြစ်လျှင် လုံလောက်အကျုံးဝင်သည်ဟု ပြစ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေပုဒ်မ ၂၈ တွင် ပြဋ္ဌာန်းထားသည်။ တုပမှုဖြစ်စေရန်အတွက် တံဆိပ်အစစ်နှင့် အတုသည် အသေးစိတ်အချက်အလက် အားလုံးထပ်တူတူညီရန်မလို၊ အဆိုပါ တံဆိပ်နှစ်ခုတူနေခြင်းသည် အချင်းဖြစ် ကုန်ပစ္စည်းများကို ရောင်းချရန် ရည်စူးသော လူများအား လှည့်ဖြားရန် စီမံပြုလုပ်ထားသည်ဟု သဘောရရှိလျှင် တုပမှုဖြစ်ရန် ဥပဒေအရလုံလောက်ကြောင်း ဂေါ်ရွှမ်းဆွတ်နှင့် အီးဒီမဒါးဘရားသာစ် အမှု၊ ၁၉၅၂ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံး၊ စာ ၁၃၆ တွင် ပြဆိုထားသည်။ ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ကို အတုပြုလုပ်ရာ၌ ကုန်အမှတ်တံဆိပ် အချင်းချင်းသည် ထပ်တူထပ်မျှတူညီရန်မလို။ အမှတ်တံဆိပ်နှစ်ခုကို ယှဉ်၍ ကြည့်ရှုလျှင် အနည်းငယ်ကွဲပြားချက်များရှိသော်လည်း တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ဆင်တူယိုးမှားဖြစ်လောက်အောင် ဆင်တူမှုရှိလျှင် အတုပြုလုပ်ခြင်းမြောက်သည်။ (ဦးတင်လတ် (ခ) ဦးစိုင်းလတ်ပါ၂ နှင့် ဦးကျော်ငြိမ်း၊ ၂၀၀၁ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံး၊ စာမျက်နှာ- ၂၁၆ / ဦးမောင်မောင်(ခ)အလီဘိုနှင့် ဒေါ်ခင်သန်းမြင့်အမှု၊ ၁၉၇၅ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံး၊ စာ-၇၂)

 

 တရားမကျင့်ထုံးဥပဒေအမိန့် ၃၉ အရထုတ်သော ယာယီတားဝရမ်းနှင့် သီးခြားသက်သာခွင့် အက်ဥပဒေအရထုတ်သော အမြဲတားဝရမ်းမှာ အခြေခံအားဖြင့် တစ်သဘောတည်းပင်ဖြစ်သည်။ (နူးအားမက်နှင့် ဦးထွန်းမောင် အမှု၊ ၁၉၆၂ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံတရား စီရင်ထုံး၊ စာ-၄၃)

 

ယာယီတားဝရမ်း

 

တရားလိုစွဲဆိုသောအမှုသည် အခြေအမြစ်ရှိပါက ထာဝရတားဝရမ်း မထုတ်ပေးမီ အမှုအတောအတွင်း ယာယီတားဝရမ်းကို ထုတ်ပေးသည့် သာဓကရှိသည်။ ယာယီတားဝရမ်း ထုတ်ပေးသင့် မသင့် စဉ်းစားရန် မူပိုင်တံဆိပ်ကိစ္စ၊ ဆင်တူယိုးမှား တုပခြင်းတို့ကို ကြိုတင်၍ ဆုံးဖြတ်ရန်မလိုပေ။ တရားလိုစွဲဆိုသည့် အမှုသည် အခြေ အမြစ် ရှိ မရှိကိုသာ စဉ်းစားဆင်ခြင်ရန်လိုပေသည်။ ယခုအမှုတွင် တရားပြိုင်သည် ဆင်တူယိုးမှား ကုန်အမှတ်တံဆိပ်ဖြင့် တရားလို၏ ကုန်အမှတ် တံဆိပ်ကိုတုပပြီး ဆေးသနပ်ခါးများ ထုတ်လုပ်ရောင်းချနေသည်ဟု အမြင်အားဖြင့် ယူဆနိုင်အောင် တရားပြိုင်အသုံးပြုသည့် မေးခွန်းစာရွက်၊ ဆေးသနပ်ခါးထည့်၍ ရောင်းချသော ဂျပ်ဘူးပါ အမှတ်တံဆိပ်၊ ပလတ်စတစ်ဘူးတို့ကို တရားလိုအသုံးပြုသည့် ပစ္စည်းများနှင့် နှိုင်းယှဉ်တင်ပြထားသည်ဖြစ်ရာ တရားလိုစွဲဆိုသော အမှုသည် အခြေအမြစ်ရှိကြောင်း ပေါ်ပေါက်၍ ယာယီတားဝရမ်း ထုတ်ဆင့်ပေးသင့်ပေသည်။ (ဦးတင်လတ်(ခ) ဦးစိုင်းလတ်ပါ၂ နှင့် ဦးကျော်ငြိမ်း၊ ၂၀၀၁ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံတရားစီရင်ထုံး၊ စာမျက်နှာ-၂၁၆)

 

ထာဝရတားဝရမ်း

 

သီးခြားသက်သာခွင့်အက်ဥပဒေ ပုဒ်မ ၅၄ ပါပြဋ္ဌာန်းချက်အရဆိုလျှင် တရားပြိုင်သည် ပစ္စည်း၌ တရားလို၏ အခွင့်အရေးကိုဖြစ်စေ၊ တရားလို၏ပစ္စည်းခံစားခွင့်ကိုဖြစ်စေ၊ ထိပါးလျှင်သော်လည်းကောင်း တရားရုံးက (က) တရားပြိုင်သည် တရားလိုအတွက် ပစ္စည်းကိုယုံကြည် အပ်နှံခံရသူဖြစ်ခြင်း၊ (ခ) ထိပါးခြင်းကြောင့်ဖြစ်သော သို့မဟုတ် ဖြစ်စေတန်ရာသော အမှန်တကယ်ပျက်စီးနစ်နာမှုကို သိသာစေသည့် စံနှုန်းမရှိခြင်း၊ (ဂ) ငွေကြေးပေးလျော်စေခြင်းသည် လုံလောက်သော သက်သာခွင့် ဖြစ်မည်မဟုတ်သော ထိပါးမှုဖြစ်ခြင်း၊ (ဃ) ထိပါးခြင်း အတွက် ငွေကြေးဖြင့် လျော်ကြေးရနိုင်ဖွယ်ရာမရှိခြင်း၊ (င) တရားစီရင် ရေးမှုခင်းများ ပွားများခြင်းကို ပိတ်ပင်ရန်အလို့ငှာ တားဝရမ်းထုတ်ဆင့် ရန်လိုအပ်ခြင်း ဟူသောကိစ္စများတွင် ထာဝရတားဝရမ်းခွင့်ပြုနိုင်သည်။ သို့ဖြစ်ရာ ထာဝရတားဝရမ်း၏ သဘောသဘာဝမှာ တရားပြိုင်အားသတ်မှတ်ထားသောအမှုကိစ္စကို မပြုလုပ်စေရန် အစဉ်အမြဲရှောင်ကြဉ်ရန် တားဆီးပိတ်ပင်ခြင်းဖြစ်သည်။ (ဦးဂဟာရစ်ခန်ဒရာပါနှင့် ဒေါ်နီသား(ခ)ဒေါ်လှလှတင်ပါ ၆၊ ၂၀၁၁ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံ တရားစီရင် ထုံးများ၊ စာ-၁၃၄)

 

ထာဝရတားဝရမ်းထုတ်ပေးရန် တောင်းခံသည့်အမှုတွင် အမှု၏ ကနဦးအဆင့်၌ ယာယီတားဝရမ်းထုတ်ပေးရန် သင့် မသင့် စဉ်းစားရာ၌ တရားရုံးရှေ့မှောက်ရှိ အကြောင်းအရာအရ တောင်းဆိုသည့် သက်သာခွင့်ကိုရခွင့်ရှိကြောင်း ဖြစ်ဟန်လက္ခဏာ (Probability) ရှိခြင်း၊ တစ်နည်းအားဖြင့် တရားစွဲဆိုသည့်အမှုတွင် သာမန်အားဖြင့် မြင်သာသည့် အခြေ (Prima Facie) ရှိခြင်းတို့ကို တရားလိုက ထင်ရှား ပြသရန်လိုပေသည်။ ရေရာသေချာသည့်အခြေအနေ ရှိ မရှိ သေချာစွာ မစိစစ်ဘဲ ယာယီတားဝရမ်းကို ပေါ့ပေါ့လွယ်လွယ်ထုတ်ပေးလျှင် ထာဝရတားဝရမ်းကို ကြိုတင်ထုတ်ပေးသည့်သဘော သက်ရောက်စေနိုင်သကဲ့သို့ ယာယီတားဝရမ်းထုတ်ပေးသင့်ပါလျက် ထုတ်ပေးခြင်း မပြုလျှင် တရားလို၏ နစ်နာမှုကို အကာအကွယ်ပေးရန်ပျက်ကွက် ရာ ရောက်ပေလိမ့်မည်။ အယူခံတရားလိုစွဲဆိုသော အမှုသည် သာမန် အမြင်အားဖြင့် အခြေခံ (Prima Facie) ရှိဖို့လိုသည်။ (ဦးထွန်းမြင့်နှင့် ဦးသက်ရှည်အမှု၊ ၁၉၆၆ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံ တရားစီရင်ထုံး၊ စာမျက်နှာ-၇၄)

 

ကုန်အမှတ်တံဆိပ်နှင့်စပ်လျဉ်း၍ အငြင်းပွားလျက်ရှိရာ အယူခံ တရားပြိုင်က အယူခံတရားလိုကုမ္ပဏီ၏ မြင်းခွာပုံသဏ္ဌာန်ကုန်အမှတ် တံဆိပ်ကိုတုပပြီး ရောင်းချနေကြောင်း အမြင်အားဖြင့် ယူဆနိုင်အောင် တင်ပြနိုင်ခြင်း မရှိသေးသည့် အခြေအနေတွင် အယူခံတရားလို စွဲဆိုသောအမှုသည် အခြေအမြစ်ရှိသည်ဟုဆိုနိုင်မည်မဟုတ်ပေ။ (E.S.W.C Company နှင့် ဦးသန်းဝင်း)၊ ၂၀၀၅ ခုနှစ်၊ မြန်မာနိုင်ငံ တရားစီရင်ထုံး၊ စာမျက်နှာ-၆၄၊ ၆၅))

 

ယာယီအရေးယူဆောင်ရွက်သည့်အမိန့်

 

မူပိုင်ခွင့်တရားရုံးသည် အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေး ထိပါးချိုးဖောက်မှုများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပုဒ်မ ၇၇၊ ပုဒ်မခွဲ(က) အရ လျှောက်ထားလာပါက တရားမကြောင်းအရ ကုစားဆောင်ရွက်ရန် အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေး ထိပါးချိုးဖောက်ခြင်းကို ကာကွယ်တားဆီးရန်နှင့် အကောက်ခွန်ဦးစီးဌာနတွင် ကျသင့်ခွန် အရပ်ရပ်ပေးဆောင်၍ ရှင်းလင်းထုတ်ယူပြီးသည့် သွင်းကုန်ပစ္စည်း များအပါအဝင် အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးထိပါး ချိုးဖောက်သည့် ကုန်ပစ္စည်းများ နိုင်ငံတော်၏ ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်း အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်လာခြင်းကို တားဆီးသင့်သည် ထင်မြင်သည့် ယာယီအရေးယူဆောင်ရွက်သည့် အမိန့်တစ်ရပ်ရပ်ကိုဖြစ်စေ၊ တစ်ရပ် ထက် ပို၍ဖြစ်စေ ချမှတ်နိုင်သည်။ (ကုန်အမှတ်တံဆိပ်မူပိုင်ခွင့် ဥပဒေပုဒ်မ ၇၉(က)(၁))

 

ထိရောက်သောတားဝရမ်းများ

 

ယခုအခါ အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုပေးသူများက မူပိုင်ခွင့် ချိုးဖောက်ခြင်းကို တားဆီးရန် Dynamic Injunction ခေါ် ထိရောက် သော တားဝရမ်းများကိုလည်း အသုံးပြုနေကြပြီဖြစ်ပါသည်။ အင်တာနက်ပေါ်တွင် ကျူးလွန်သော မူပိုင်ခွင့်ချိုးဖောက်မှုများကိုတားဆီးရန်အတွက် ထိရောက်သောတားဝရမ်းများ ချမှတ်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် နည်းပညာဖြင့် ပံ့ပိုးကူညီပေးနိုင်သည့်ဥပဒေများကို ပြဋ္ဌာန်းကျင့်သုံးလာကြပြီလည်းဖြစ်ပါသည်။

 

သို့ပါ၍ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှု၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေးနှင့် သိပ္ပံနှင့် နည်းပညာပူးပေါင်းဆောင်ရွက် မှု တိုးမြှင့်ရေးတို့တွင် မူပိုင်ခွင့်ကဏ္ဍမှာ ပိုမိုအရေးပါလာသဖြင့် ကုန် အမှတ်တံဆိပ် မူပိုင်ခွင့်ဥပဒေပါပြဋ္ဌာန်းချက်များ၊ ယာယီတားဝရမ်း၊ ထာဝရတားဝရမ်း၊ ယာယီအရေးယူဆောင်ရွက်သည့် အမိန့်၊ နည်းပညာသုံးထိရောက်သော တားဝရမ်းများ၊ မူပိုင်ခွင့်နှင့်သက်ဆိုင်သည့် စီရင်ထုံးများ၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာတွင် ကျင့်သုံးဆောင်ရွက်နေမှု များကို စုဆောင်းတင်ပြအပ်ပါသည်။