မောင်ဒဲ့ဒိုး

ကဲ... ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံး အကြိမ်ကျင်းပမယ့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကြီးက ဒီဇင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့မှာ စတော့မယ်ဆိုတော့ နိုင်ငံတကာမီဒီယာကြီးတွေလည်း အလုပ်ရှုပ်လာ ကြပြီလေ။ မကြာသေးခင်က ထွက်လာတဲ့ Reuters သတင်းတစ်ပုဒ်ကိုပဲ ကြည့်လိုက်၊ ခေါင်းစဉ်က “မြန်မာစစ်ကောင်စီစစ်တလင်းကနေ မဲပုံးဆီအပြောင်းအလဲ၊ အောင်မြင်နိုင်ခြေနည်းပါး”တဲ့။ ဒီခေါင်းစဉ် မျိုးက အခုမှ ကြားဖူးတာမှ မဟုတ်တာ၊ အရင်ကလည်း ရာနဲ့ချီပြီး ကြားခဲ့ရတာပဲ။ ဒီရွေးကောက်ပွဲက မအောင်မြင်နိုင်ဘူး၊ “ဟန်ပြ” သက်သက်ပဲ၊ အစိုးရကလည်း ပြိုလဲခါနီးပြီဆိုပြီး ပုံဖော်ရေးသားနေကြ တာပါပဲ။

ဒါပေမဲ့ ဗန်ကောက်က ကော်ဖီဆိုင်တွေ၊ ဝါရှင်တန်ဒီစီက ရုံးခန်းတွေ၊ သြစတြေးလျက တက္ကသိုလ်ခန်းမတွေထဲမှာ ထိုင်နေတာမဟုတ်ဘဲ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ တကယ်လက်တွေ့ နေထိုင်နေကြတဲ့ ကျုပ်တို့လိုလူတွေအတွက်ကတော့ ဒီသုံးသပ်ချက်တွေက အဓိပ္ပာယ်မရှိပါဘူးဗျာ။ ဒါတွေက ကိုယ်ပိုင်အမြင်တွေမဟုတ်ဘဲ တစ်ဖက်သတ် သတင်းအချက်အလက်တွေထဲမှာ ပိတ်မိနေတဲ့ “ဆရာကြီး” ဆိုသူတွေရဲ့ စကားတွေပါပဲ။ သူတို့က ပဋိပက္ခတွေ စဖြစ်ကတည်းက မြန်မာပြည်ကို ခြေမချဖူးကြဘူး၊ တချို့ဆို ဘယ်တုန်းကမှတောင် ရောက်ဖူးရဲ့လား မသိဘူး။ ဒါပေမဲ့ သူတို့စကားဆိုရင် အဟုတ်ကြီးမှတ်ပြီး ကိုးကားနေကြတာ။ တကယ်တမ်းတော့ သူတို့က မြန်မာပြည်ရဲ့ လက်တွေ့အခြေအနေနဲ့ အတော်ကြီးကို ကင်းကွာနေကြပြီလေ။ သုံးသပ်ချက်တွေ ပေးနေတယ်သာဆိုတယ်၊ တကယ်က သူတို့လိုချင်တဲ့ပုံစံခွက်ထဲ အတင်းထည့်ပြောနေတာပဲ။ ပြီးတော့ သူတို့ကို ပိုက်ဆံပေးထားတဲ့ အလှူရှင်တွေ ကြားချင်တာကို ပြောပေးနေရသလို၊ အဖြေရှာဖို့ထက် ပြဿနာဖြစ်နေမှ ထမင်းစားရမယ့် “သတင်းတု” (Fake News) တွေအပေါ်မှာပဲ မှီခိုနေကြတာကိုး။

ကီးဘုတ် ပညာရှင်များ

ပထမဆုံးနဲ့ အသိသာဆုံး ပြဿနာကတော့ ဒီသုံးသပ်သူတွေက အဝေးကြီးမှာ ရှိနေတာပဲ။ Reuters သတင်းမှာ ကိုးကားထားတဲ့ “လေ့လာသူတွေနဲ့ သံတမန်တွေ” ဆိုတာ ရန်ကုန်နဲ့ နေပြည်တော်က လေကို မရှူရတာ နှစ်နဲ့ချီနေလောက်ပြီ။

သူတို့ပြောတာတွေကို ဖတ်ကြည့်လိုက်ရင် လက်ပ်တော့ (Laptop) မျက်နှာပြင်ကနေတစ်ဆင့် မြန်မာပြည်ကို ကြည့်နေရတဲ့ လူတွေရဲ့ စကားမှန်း သိသာလွန်းတယ်။ သူတို့က နိုင်ငံခြားမှာ၊ အနောက် နိုင်ငံမြို့ကြီးတွေမှာ ဇိမ်ကျကျနေထိုင်ပြီး မြန်မာပြည်ကို ပိတ်ဆို့အရေးယူထားတဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ လုံခြုံမှု အောက်မှာ နေနေကြတာလေ။ ဒီလိုနေရာကနေ ထိုင်ကြည့်ပြီး အစိုးရရဲ့ လမ်းပြမြေပုံကို ဝေဖန်ဖို့က လွယ်တာပေါ့။ ကိုယ်တိုင်က စစ်ပွဲတွေ၊ စီးပွားရေးကျပ်တည်းမှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတာမှ မဟုတ်ဘဲ၊ ရွေးကောက်ပွဲကို “ဟန်ပြ” လို့ ပြောရတာ လွယ်တာပေါ့ဗျာ။

ဒီပညာရှင်တွေက “မဖြစ်နိုင်ဘူး” လို့ ပြောကြတာက မြန်မာပြည်ရဲ့ နိုင်ငံရေး လက်တွေ့အခြေ အနေကို မကြည့်ဘဲ အနောက်နိုင်ငံစံနှုန်းတွေနဲ့ တိုင်းတာနေလို့ပါ။ သာမန် ပြည်သူတွေအတွက်တော့ ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ ဘယ်လောက်ပဲ မပြည့်စုံဘူး ပြောပြော၊ ဥပဒေဘောင်ထဲကိုပြန်ဝင်ဖို့နဲ့ အရေးပေါ် ကာလကနေ အားလုံးရဲ့ထွက်ပေါက်တစ်ခုဆိုတာကို သူတို့မမြင်ကြဘူး။ ဒါကိုလက်ခံဖို့ဆိုရင် ကိုယ်တိုင် ရှိနေဖို့နဲ့ လက်တွေ့အမြင်ရှိဖို့လိုတယ်၊ အဲဒါတွေက ဒီကီးဘုတ်ပညာရှင်တွေမှာ မရှိဘူးလေ။

“သတင်းတု” ပဲ့တင်သံများ

ဒီပညာရှင်တွေ မြန်မာပြည်ထဲမှာမရှိရင် သတင်းတွေ ဘယ်ကရသလဲ။အဖြေက ရှင်းရှင်းလေး၊ ပြည်ပရောက် မီဒီယာတွေ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ခေါင်းစဉ်နဲ့ လှုပ်ရှားနေသူတွေနဲ့ အတိုက်အခံ အဖွဲ့ အစည်းတွေဆီက တစ်ဖက်သတ်သတင်းတွေကိုပဲ ပြန်ကြားနေရတာဗျ။ ဒီအဖွဲ့တွေက သူတို့ ပြောသမျှ ကို ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျတဲ့ “သတင်းအစစ်” လို့ ယူဆလိုက်ရင်တော့ မှားပြီပေါ့။

အနောက်တိုင်း သုံးသပ်ချက်တွေက တိုင်းပြည် ပျက်စီးတော့မယ့်ပုံစံပြောမှ ကြိုက်တာ။ တိုက်ပွဲ လေးနည်းနည်းဖြစ်တာနဲ့ တပ်မတော်က အကြီးအကျယ်ရှုံးနေပြီ၊ ဆန္ဒပြပွဲလေး နည်းနည်းရှိတာနဲ့ တစ်နိုင်ငံလုံး တော်လှန်နေပြီဆိုပြီး ပုံကြီးချဲ့ကြတာ။ “မဖြစ်နိုင်ဘူး” ဆိုတဲ့ စကားလုံးက ဒီလိုရွေးချယ် ထားတဲ့ သတင်းတို အစအနတွေကနေ ထွက်လာတာပါ။ တပ်မတော်က မြို့ကြီးတွေ၊ အုပ်ချုပ်ရေး ယန္တရားတွေနဲ့  အာဏာကို ငါးနှစ်နီးပါး ထိန်းထားနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကိုတော့ သူတို့မေ့ထားကြ တယ်။ ပြိုလဲတော့မယ်လို့ ဟောကိန်းထုတ်နေတာ ကြာလှပြီ၊ အခုထိမပြိုလဲပါလား။

လေ့လာသူတွေက NUG နဲ့ သူတို့အပေါင်းပါတွေရဲ့ စကားတွေကိုပဲ ပြန်ရွတ်နေကြတာပါ။ မြေပြင်အခြေအနေကို သူတို့ကိုယ်တိုင်မှ မစစ်ဆေးနိုင်တာ။ နိုင်ငံခြားအထောက်အပံ့တွေ ဆက်ရဖို့ ဖန်တီးထားတဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေကိုပဲ နားထောင်ပြီး ပြန်ပြောနေကြတာ။ စစ်ပန်းပြီး တည်ငြိမ်မှု လိုချင် နေတဲ့၊ မဲသွားပေးဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်နေတဲ့ တကယ့် ပြည်သူအများစုရဲ့ဆန္ဒကိုတော့ သူတို့ထည့်မပြော ကြဘူး။

ပိုက်ဆံမျက်နှာကြည့်တဲ့ အလှူရှင်အလိုကျ သုံးသပ်ချက်များ၊ ခပ်ရှင်းရှင်းပြောရရင် “ဘယ်သူ အကျိုးရှိသလဲ” ဆိုတာ မေးဖို့လိုတယ်။ 

မြန်မာ့အရေး “ကျွမ်းကျင်သူ” ဆိုတဲ့  လောကကြီးက အနောက်နိုင်ငံအစိုးရတွေနဲ့ ဖောင်ဒေးရှင်း တွေရဲ့ ပိုက်ဆံနဲ့ လည်ပတ်နေတာ။ သူတို့မှာက နိုင်ငံရေးရည်ရွယ်ချက်တွေ ရှိနေကြတယ်ဗျ။

တကယ်လို့များ သုံးသပ်သူ တစ်ယောက်က “စစ်ကောင်စီရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲက အောင်မြင်နိုင် တယ်”၊ “တပ်မတော်ကပဲ တိုင်းပြည်မပြိုကွဲအောင် ထိန်းထားနိုင်တယ်” လို့များ သွားရေးကြည့်ပါလား၊ အထောက်အပံ့ (Grant) တွေ ဖြတ်ခံရမှာ သေချာတယ်။ “တိုင်းပြည် ပျက်တော့မယ်” ဆိုတဲ့ ဟောကိန်း တွေကမှ ဈေးကောင်းရတာလေ။ ဒါမှလည်း ဥရောပနဲ့ အနောက်အုပ်စုကပိတ်ဆို့မှုတွေ လုပ်ရတာ မှန်တယ်ဆိုပြီးဖြစ်မှာကိုး။ “ရွေးကောက်ပွဲ အဆင့်လိုက် ကျင်းပတာက နယ်မြေလုံခြုံရေးအရ ပိုကောင်း တယ်” လို့များ သွားပြောရင် “တပ်မတော်ရဲ့ ဘက်တော်သား” ဆိုပြီး တံဆိပ်ကပ်ခံရဦးမယ်။

ဒါကြောင့် သုံးသပ်ချက်တွေက ပရိသတ်ကြိုက်အောင် ရေးရတာ။ အလှူရှင်တွေ သဘောကျ အောင်ရေးရတာ။ သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနတွေ ကြားချင်တာကို ပြောပြနေရတာ - “ခင်ဗျားတို့ ဖိအားပေးတာ ထိရောက်တယ်၊ တပ်က အားနည်းနေပြီ၊ ဒီမိုကရေစီသမားတွေ နိုင်တော့မယ်” ပေါ့။ ဒါက သုံးသပ်ချက်စစ်စစ် မဟုတ်ဘူးဗျ၊ ပညာရှင်လိုလို ဘာလိုလိုနဲ့ ပိုက်ဆံယူပြီး ဝါဒဖြန့်နေတာ။

မြေပြင်က လက်တွေ့အခြေအနေ

Reuters ခေါင်းစဉ်မှာ ပြောထားသလို “မဖြစ်နိုင်ဘူး” ဆိုတာနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ပါပဲ။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲ အခြေအနေက တော်တော်လေး ခိုင်မာပါတယ်။ မြို့နယ် ၁၀၂ မြို့နယ် ကနေစပြီး အဆင့်လိုက် ကျင်းပမယ်ဆိုတာ အားနည်းလို့ မဟုတ်ဘူး၊ လက်တွေ့ကျကျ စဉ်းစားလို့ လုပ်တာ။ လုံခြုံရေးအခြေအနေအရ လုပ်နိုင်သလောက်လုပ်ပြီး နိုင်ငံရေးလမ်းကြောင်းကို ရှေ့ဆက်တာလေ။

ပြီးတော့ ဒီပညာရှင်တွေ ပြောပြောနေတဲ့ “နိုင်ငံတကာက ဝိုင်းပယ်ထားတယ်” ဆိုတာလည်း ဒဏ္ဍာရီပါပဲ။ အနောက်နိုင်ငံတွေက အော်နေပေမယ့် မြန်မာ့အိမ်နီးချင်းတွေကတော့ ဆက်ဆံနေတာပဲ။ တရုတ်၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယဆိုတဲ့ နိုင်ငံတွေက မြန်မာ့အရေးအတွက် တကယ်အရေးပါတဲ့ နိုင်ငံတွေလေ၊ သူတို့က ရွေးကောက်ပွဲကို ထောက်ခံတယ်။ တပ်မတော်က ဦးဆောင်ကျင်းပပေးမယ့် အရပ်သား အစိုးရ အပြောင်းအလဲဆိုတာ ဒီဒေသမှာတည်ငြိမ်ဖို့အတွက် ပုံမှန်လုပ်နေကျ နည်းလမ်းပဲဆိုတာ သူတို့ နားလည်တယ်။ အနောက်နိုင်ငံတွေ အသိအမှတ်ပြုမှ အောင်မြင်မယ်လို့ ယူဆထားရင်တော့ အဲဒီ “မဖြစ်နိုင်ဘူး” ဆိုတဲ့ ဓာတ်ပြာဟောင်းကြီးပဲ ထပ်ဖွင့်နေမိမှာပဲ။

မဲစာရင်းတွေလည်း ထွက်ပြီ၊ မဲပေးစက် (MEVM) တွေလည်း အဆင်သင့်ပဲ (ဒါကို ဝေဖန်သူ တွေက မပြောချင်ကြဘူး)၊ ပါတီတွေလည်း မဲဆွယ်နေပြီ။ ရန်ကုန်၊ မန္တလေး၊ ဧရာဝတီလို လုံခြုံတဲ့ နေရာက သန်းချီတဲ့ ပြည်သူတွေအတွက်တော့ မဲပုံးဆိုတာ သေနတ်ထက်စာရင် ပိုကောင်းတဲ့ ထွက်ပေါက်ပါပဲ။

နိဂုံး

Reuters ဆောင်းပါးမှာပါတဲ့ “ကျွမ်းကျင်သူ” တွေကတော့ အစိုးရသစ်ဖွဲ့ပြီး လွှတ်တော် စခေါ် တဲ့အထိ ပြိုလဲတော့မယ်လို့ ဟောကိန်းထုတ်နေကြဦးမှာပဲ။ “ဟန်ပြ” လို့ ပြောမယ်၊ သတင်းတုတွေ ကိုးကားမယ်၊ ပြီးရင် အလှူရှင်တွေဆီက ပိုက်ဆံ ထုတ်ကြမယ်။ 

ဒါပေမဲ့ သမိုင်းဆိုတာ လက်တွေ့ပါဝင် ပတ်သက်သူတွေက ရေးတာဗျ။ ဒီဇင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့မှာ တန်းစီပြီး မဲပေးကြမယ့် မြန်မာပြည်သူတွေကသာ တကယ့်အကဲဖြတ်သူတွေပါ။ သူတို့ မဲပေးတာ လန်ဒန်က သုတေသီ တစ်ယောက်ယောက် သဘောကျဖို့ မဟုတ်ဘူး။ သူတို့ရဲ့ အနာဂတ်၊ သူတို့ရဲ့ တည်ငြိမ်မှုနဲ့ သူတို့ကိုယ်တိုင် သတ်မှတ်တဲ့ ဒီမိုကရေစီအတွက် မဲပေးကြမှာ။ မျှော်စင်ပေါ်က အသံတွေကို နားထောင်နေတာရပ်ပြီး မြေပြင်က ခက်ခဲကြမ်းတမ်းတဲ့ လက်တွေ့ဘဝတွေကို ကြည့်ဖို့ အချိန်တန်ပါပြီ။ နိုင်ငံခြားက ဝေဖန်ရုံနဲ့ လည်ပတ်နေတဲ့ယန္တရားကြီး ရပ်သွားမယ်လို့ထင်နေတဲ့ သူတွေ အတွက် ခင်ဗျားတို့ပြောတဲ့ “မဖြစ်နိုင်ဘူး” ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်ဘူးဗျာလို့ ပြောချင်တယ်။ ခင်ဗျားတို့ ဝေဖန်လေကန်နေတဲ့ကြားထဲကပဲ ရွေးကောက်ပွဲပြီးတာနဲ့ အစီအစဉ်အဆင့်ဆင့်က ဖြစ်မြောက်သွား မှာပဲလို့ ကျုပ်ပြောချင်တယ်။ ကဲ ... လောင်းရဲရင် လောင်းမလား။